原道

原道原文：

　　博爱之谓仁，行而宜之之谓义，由是而之焉之谓道，足乎己而无待于外之谓德。仁与义为定名，道与德为虚位。故道有君子小人，而德有凶有吉。老子之小仁义，非毁之也，其见者小也。坐井而观天，曰天小者，非天小也。彼以煦煦为仁，孑孑为义，其小之也则宜。其所谓道，道其所道，非吾所谓道也。其所谓德，德其所德，非吾所谓德也。凡吾所谓道德云者，合仁与义言之也，天下之公言也。老子之所谓道德云者，去仁与义言之也，一人之私言也。

　　周道衰，孔子没，火于秦，黄老于汉，佛于晋、魏、梁、隋之间。其言道德仁义者，不入于杨，则归于墨；不入于老，则归于佛。入于彼，必出于此。入者主之，出者奴之；入者附之，出者污之。噫！后之人其欲闻仁义道德之说，孰从而听之？老者曰：“孔子，吾师之弟子也。”佛者曰：“孔子，吾师之弟子也。”为孔子者，习闻其说，乐其诞而自小也，亦曰“吾师亦尝师之”云尔。不惟举之于口，而又笔之于其书。噫！后之人虽欲闻仁义道德之说，其孰从而求之？

　　甚矣，人之好怪也，不求其端，不讯其末，惟怪之欲闻。古之为民者四，今之为民者六。古之教者处其一，今之教者处其三。农之家一，而食粟之家六。工之家一，而用器之家六。贾之家一，而资焉之家六。奈之何民不穷且盗也？

　　古之时，人之害多矣。有圣人者立，然后教之以相生相养之道。为之君，为之师。驱其虫蛇禽兽，而处之中土。寒然后为之衣，饥然后为之食。木处而颠，土处而病也，然后为之宫室。为之工以赡其器用，为之贾以通其有无，为之医药以济其夭死，为之葬埋祭祀以长其恩爱，为之礼以次其先后，为之乐以宣其湮郁，为之政以率其怠倦，为之刑以锄其强梗。相欺也，为之符、玺、斗斛、权衡以信之。相夺也，为之城郭甲兵以守之。害至而为之备，患生而为之防。今其言曰：“圣人不死，大盗不止。剖斗折衡，而民不争。”呜呼！其亦不思而已矣。如古之无圣人，人之类灭久矣。何也？无羽毛鳞介以居寒热也，无爪牙以争食也。

　　是故君者，出令者也；臣者，行君之令而致之民者也；民者，出粟米麻丝，作器皿，通货财，以事其上者也。君不出令，则失其所以为君；臣不行君之令而致之民，则失其所以为臣；民不出粟米麻丝，作器皿，通货财，以事其上，则诛。今其法曰，必弃而君臣，去而父子，禁而相生相养之道，以求其所谓清净寂灭者。呜呼！其亦幸而出于三代之后，不见黜于禹、汤、文、武、周公、孔子也。其亦不幸而不出于三代之前，不见正于禹、汤、文、武、周公、孔子也。

　　帝之与王，其号虽殊，其所以为圣一也。夏葛而冬裘，渴饮而饥食，其事虽殊，其所以为智一也。今其言曰：“曷不为太古之无事”？”是亦责冬之裘者曰：“曷不为葛之之易也？”责饥之食者曰：“曷不为饮之之易也？”传曰：“古之欲明明德于天下者，先治其国；欲治其国者，先齐其家；欲齐其家者，先修其身；欲修其身者，先正其心；欲正其心者，先诚其意。”然则古之所谓正心而诚意者，将以有为也。今也欲治其心而外天下国家，灭其天常，子焉而不父其父，臣焉而不君其君，民焉而不事其事。孔子之作《春秋》也，诸侯用夷礼则夷之，进于中国则中国之。经曰：“夷狄之有君，不如诸夏之亡。”《诗》曰：戎狄是膺，荆舒是惩”今也举夷狄之法，而加之先王之教之上，几何其不胥而为夷也？

　　夫所谓先王之教者，何也？博爱之谓仁，行而宜之之谓义。由是而之焉之谓道。足乎己无待于外之谓德。其文：《诗》、《书》、《易》、《春秋》；其法：礼、乐、刑、政；其民：士、农、工、贾；其位：君臣、父子、师友、宾主、昆弟、夫妇；其服：麻、丝；其居：宫、室；其食：粟米、果蔬、鱼肉。其为道易明，而其为教易行也。是故以之为己，则顺而祥；以之为人，则爱而公；以之为心，则和而平；以之为天下国家，无所处而不当。是故生则得其情，死则尽其常。效焉而天神假，庙焉而人鬼飨。曰：“斯道也，何道也？”曰：“斯吾所谓道也，非向所谓老与佛之道也。尧以是传之舜，舜以是传之禹，禹以是传之汤，汤以是传之文、武、周公，文、武、周公传之孔子，孔子传之孟轲，轲之死，不得其传焉。荀与扬也，择焉而不精，语焉而不详。由周公而上，上而为君，故其事行。由周公而下，下而为臣，故其说长。然则如之何而可也？曰：“不塞不流，不止不行。人其人，火其书，庐其居。明先王之道以道之，鳏寡孤独废疾者有养也。其亦庶乎其可也！”

原道拼音解读：

　　bó ài zhī wèi rén ，háng ér yí zhī zhī wèi yì ，yóu shì ér zhī yān zhī wèi dào ，zú hū jǐ ér wú dài yú wài zhī wèi dé 。rén yǔ yì wéi dìng míng ，dào yǔ dé wéi xū wèi 。gù dào yǒu jun1 zǐ xiǎo rén ，ér dé yǒu xiōng yǒu jí 。lǎo zǐ zhī xiǎo rén yì ，fēi huǐ zhī yě ，qí jiàn zhě xiǎo yě 。zuò jǐng ér guān tiān ，yuē tiān xiǎo zhě ，fēi tiān xiǎo yě 。bǐ yǐ xù xù wéi rén ，jié jié wéi yì ，qí xiǎo zhī yě zé yí 。qí suǒ wèi dào ，dào qí suǒ dào ，fēi wú suǒ wèi dào yě 。qí suǒ wèi dé ，dé qí suǒ dé ，fēi wú suǒ wèi dé yě 。fán wú suǒ wèi dào dé yún zhě ，hé rén yǔ yì yán zhī yě ，tiān xià zhī gōng yán yě 。lǎo zǐ zhī suǒ wèi dào dé yún zhě ，qù rén yǔ yì yán zhī yě ，yī rén zhī sī yán yě 。

　　zhōu dào shuāi ，kǒng zǐ méi ，huǒ yú qín ，huáng lǎo yú hàn ，fó yú jìn 、wèi 、liáng 、suí zhī jiān 。qí yán dào dé rén yì zhě ，bú rù yú yáng ，zé guī yú mò ；bú rù yú lǎo ，zé guī yú fó 。rù yú bǐ ，bì chū yú cǐ 。rù zhě zhǔ zhī ，chū zhě nú zhī ；rù zhě fù zhī ，chū zhě wū zhī 。yī ！hòu zhī rén qí yù wén rén yì dào dé zhī shuō ，shú cóng ér tīng zhī ？lǎo zhě yuē ：“kǒng zǐ ，wú shī zhī dì zǐ yě 。”fó zhě yuē ：“kǒng zǐ ，wú shī zhī dì zǐ yě 。”wéi kǒng zǐ zhě ，xí wén qí shuō ，lè qí dàn ér zì xiǎo yě ，yì yuē “wú shī yì cháng shī zhī ”yún ěr 。bú wéi jǔ zhī yú kǒu ，ér yòu bǐ zhī yú qí shū 。yī ！hòu zhī rén suī yù wén rén yì dào dé zhī shuō ，qí shú cóng ér qiú zhī ？

　　shèn yǐ ，rén zhī hǎo guài yě ，bú qiú qí duān ，bú xùn qí mò ，wéi guài zhī yù wén 。gǔ zhī wéi mín zhě sì ，jīn zhī wéi mín zhě liù 。gǔ zhī jiāo zhě chù qí yī ，jīn zhī jiāo zhě chù qí sān 。nóng zhī jiā yī ，ér shí sù zhī jiā liù 。gōng zhī jiā yī ，ér yòng qì zhī jiā liù 。jiǎ zhī jiā yī ，ér zī yān zhī jiā liù 。nài zhī hé mín bú qióng qiě dào yě ？

　　gǔ zhī shí ，rén zhī hài duō yǐ 。yǒu shèng rén zhě lì ，rán hòu jiāo zhī yǐ xiàng shēng xiàng yǎng zhī dào 。wéi zhī jun1 ，wéi zhī shī 。qū qí chóng shé qín shòu ，ér chù zhī zhōng tǔ 。hán rán hòu wéi zhī yī ，jī rán hòu wéi zhī shí 。mù chù ér diān ，tǔ chù ér bìng yě ，rán hòu wéi zhī gōng shì 。wéi zhī gōng yǐ shàn qí qì yòng ，wéi zhī jiǎ yǐ tōng qí yǒu wú ，wéi zhī yī yào yǐ jì qí yāo sǐ ，wéi zhī zàng mái jì sì yǐ zhǎng qí ēn ài ，wéi zhī lǐ yǐ cì qí xiān hòu ，wéi zhī lè yǐ xuān qí yān yù ，wéi zhī zhèng yǐ lǜ qí dài juàn ，wéi zhī xíng yǐ chú qí qiáng gěng 。xiàng qī yě ，wéi zhī fú 、xǐ 、dòu hú 、quán héng yǐ xìn zhī 。xiàng duó yě ，wéi zhī chéng guō jiǎ bīng yǐ shǒu zhī 。hài zhì ér wéi zhī bèi ，huàn shēng ér wéi zhī fáng 。jīn qí yán yuē ：“shèng rén bú sǐ ，dà dào bú zhǐ 。pōu dòu shé héng ，ér mín bú zhēng 。”wū hū ！qí yì bú sī ér yǐ yǐ 。rú gǔ zhī wú shèng rén ，rén zhī lèi miè jiǔ yǐ 。hé yě ？wú yǔ máo lín jiè yǐ jū hán rè yě ，wú zhǎo yá yǐ zhēng shí yě 。

　　shì gù jun1 zhě ，chū lìng zhě yě ；chén zhě ，háng jun1 zhī lìng ér zhì zhī mín zhě yě ；mín zhě ，chū sù mǐ má sī ，zuò qì mǐn ，tōng huò cái ，yǐ shì qí shàng zhě yě 。jun1 bú chū lìng ，zé shī qí suǒ yǐ wéi jun1 ；chén bú háng jun1 zhī lìng ér zhì zhī mín ，zé shī qí suǒ yǐ wéi chén ；mín bú chū sù mǐ má sī ，zuò qì mǐn ，tōng huò cái ，yǐ shì qí shàng ，zé zhū 。jīn qí fǎ yuē ，bì qì ér jun1 chén ，qù ér fù zǐ ，jìn ér xiàng shēng xiàng yǎng zhī dào ，yǐ qiú qí suǒ wèi qīng jìng jì miè zhě 。wū hū ！qí yì xìng ér chū yú sān dài zhī hòu ，bú jiàn chù yú yǔ 、tāng 、wén 、wǔ 、zhōu gōng 、kǒng zǐ yě 。qí yì bú xìng ér bú chū yú sān dài zhī qián ，bú jiàn zhèng yú yǔ 、tāng 、wén 、wǔ 、zhōu gōng 、kǒng zǐ yě 。

　　dì zhī yǔ wáng ，qí hào suī shū ，qí suǒ yǐ wéi shèng yī yě 。xià gě ér dōng qiú ，kě yǐn ér jī shí ，qí shì suī shū ，qí suǒ yǐ wéi zhì yī yě 。jīn qí yán yuē ：“hé bú wéi tài gǔ zhī wú shì ”？”shì yì zé dōng zhī qiú zhě yuē ：“hé bú wéi gě zhī zhī yì yě ？”zé jī zhī shí zhě yuē ：“hé bú wéi yǐn zhī zhī yì yě ？”chuán yuē ：“gǔ zhī yù míng míng dé yú tiān xià zhě ，xiān zhì qí guó ；yù zhì qí guó zhě ，xiān qí qí jiā ；yù qí qí jiā zhě ，xiān xiū qí shēn ；yù xiū qí shēn zhě ，xiān zhèng qí xīn ；yù zhèng qí xīn zhě ，xiān chéng qí yì 。”rán zé gǔ zhī suǒ wèi zhèng xīn ér chéng yì zhě ，jiāng yǐ yǒu wéi yě 。jīn yě yù zhì qí xīn ér wài tiān xià guó jiā ，miè qí tiān cháng ，zǐ yān ér bú fù qí fù ，chén yān ér bú jun1 qí jun1 ，mín yān ér bú shì qí shì 。kǒng zǐ zhī zuò 《chūn qiū 》yě ，zhū hóu yòng yí lǐ zé yí zhī ，jìn yú zhōng guó zé zhōng guó zhī 。jīng yuē ：“yí dí zhī yǒu jun1 ，bú rú zhū xià zhī wáng 。”《shī 》yuē ：róng dí shì yīng ，jīng shū shì chéng ”jīn yě jǔ yí dí zhī fǎ ，ér jiā zhī xiān wáng zhī jiāo zhī shàng ，jǐ hé qí bú xū ér wéi yí yě ？

　　fū suǒ wèi xiān wáng zhī jiāo zhě ，hé yě ？bó ài zhī wèi rén ，háng ér yí zhī zhī wèi yì 。yóu shì ér zhī yān zhī wèi dào 。zú hū jǐ wú dài yú wài zhī wèi dé 。qí wén ：《shī 》、《shū 》、《yì 》、《chūn qiū 》；qí fǎ ：lǐ 、lè 、xíng 、zhèng ；qí mín ：shì 、nóng 、gōng 、jiǎ ；qí wèi ：jun1 chén 、fù zǐ 、shī yǒu 、bīn zhǔ 、kūn dì 、fū fù ；qí fú ：má 、sī ；qí jū ：gōng 、shì ；qí shí ：sù mǐ 、guǒ shū 、yú ròu 。qí wéi dào yì míng ，ér qí wéi jiāo yì háng yě 。shì gù yǐ zhī wéi jǐ ，zé shùn ér xiáng ；yǐ zhī wéi rén ，zé ài ér gōng ；yǐ zhī wéi xīn ，zé hé ér píng ；yǐ zhī wéi tiān xià guó jiā ，wú suǒ chù ér bú dāng 。shì gù shēng zé dé qí qíng ，sǐ zé jìn qí cháng 。xiào yān ér tiān shén jiǎ ，miào yān ér rén guǐ xiǎng 。yuē ：“sī dào yě ，hé dào yě ？”yuē ：“sī wú suǒ wèi dào yě ，fēi xiàng suǒ wèi lǎo yǔ fó zhī dào yě 。yáo yǐ shì chuán zhī shùn ，shùn yǐ shì chuán zhī yǔ ，yǔ yǐ shì chuán zhī tāng ，tāng yǐ shì chuán zhī wén 、wǔ 、zhōu gōng ，wén 、wǔ 、zhōu gōng chuán zhī kǒng zǐ ，kǒng zǐ chuán zhī mèng kē ，kē zhī sǐ ，bú dé qí chuán yān 。xún yǔ yáng yě ，zé yān ér bú jīng ，yǔ yān ér bú xiáng 。yóu zhōu gōng ér shàng ，shàng ér wéi jun1 ，gù qí shì háng 。yóu zhōu gōng ér xià ，xià ér wéi chén ，gù qí shuō zhǎng 。rán zé rú zhī hé ér kě yě ？yuē ：“bú sāi bú liú ，bú zhǐ bú háng 。rén qí rén ，huǒ qí shū ，lú qí jū 。míng xiān wáng zhī dào yǐ dào zhī ，guān guǎ gū dú fèi jí zhě yǒu yǎng yě 。qí yì shù hū qí kě yě ！”

※提示：拼音为程序生成，因此多音字的拼音可能不准确。

相关翻译

相关赏析

作者介绍

韩愈 韩愈（768─824），字退之，河内河阳（今河南孟县）人。祖藉昌黎（今河北通县），每自称昌黎韩愈，所以世称韩昌黎。唐德宗贞元八年（792）进士，贞元末，任监察御史，因上书言事，得罪当权者，被贬为阳山（今广东阳山县）令。宪宗时，他随宰相裴度平定淮西之乱，升任刑部侍郎，因上疏反对迎佛骨，被贬为潮州（今广东潮州）刺史。穆宗时，官至吏部侍郎。韩愈和柳宗元同是古…详情